Podział obowiązków domowych

Anna Leszczyńska-Rożek

publikacja 22.11.2018 00:00

Jak wygląda podział obowiązków w polskich domach? Jak to się zmieniło w ciągu ostatnich 5 lat? Najnowsze badania pokazują ciekawe trendy.

Podział obowiązków domowych

Badania CBOS-u przedstawiają interesujące dane o tym, jak kobiety i mężczyźni dzielą się obowiązkami domowymi. Pokazują też, ile zmieniło się w ciągu ostatnich 5 lat i jaki wpływ na sytuację rodzinną ma praca zawodowa kobiet. Badanych pytano o wykonywanie prac domowych, obowiązki opiekuńczo-wychowawcze i podejmowanie decyzji. Badania przyniosły dość zaskakujące wyniki w świetle coraz bardziej powszechnego wśród Polaków partnerskiego modelu rodziny.

Pranie, sprzątanie, gotowanie

Z danych wynika, że zmywanie naczyń, a coraz powszechniej ładowanie i opróżnianie zmywarki, to praca coraz częściej wykonywana przez mężczyzn. Tę czynność panowie wykonują chętniej w stosunku do badań z 2013 r. (wzrost o 5 punktów procentowych). Podobnie wygląda to w kwestii drobnych napraw domowych. Choć aż 90 proc. badanych mężczyzn wskazywało te czynności jako obowiązek wykonywany głównie przez nich, kobiety zgadzają się z tym w 75 proc. Częściej niż mężczyźni wskazują one na wspólne lub samodzielne, w zależności od ilości wolnego czasu, naprawianie drobnych usterek w domu. Natomiast pranie i prasowanie to wciąż zajęcia należące prawie wyłącznie do kobiety (82 proc. i 81 proc.).

Podobnie wygląda to w kwestiach porządkowych. W gospodarstwach domowych sprzątanie i gruntowne porządki, takie jak np. mycie okien, wciąż wykonują zwykle panie. Robią to częściej niż 5 lat temu (wzrost o 3 punkty procentowe w stosunku do 2013 r.). Nie ma natomiast stałego podziału obowiązków związanych z załatwianiem spraw urzędowych, robieniem zakupów czy wyrzucaniem śmieci. Obowiązki te wykonywane są wspólnie lub czasem przez kobietę, a czasem przez mężczyznę.

Wydaje się, że przygotowywanie posiłków to nadal domena kobiet. W dwóch trzecich gospodarstw domowych robią to wyłącznie kobiety. Trendy jednak pomału się zmieniają. Wraz ze wzrostem wykształcenia i dochodów respondentów rośnie dzielenie się gotowaniem posiłków dla całej rodziny. W grupie lepiej wykształconych i zamożniejszych kobiety i mężczyźni coraz częściej gotują na zmianę lub przygotowują posiłki wspólnie.

Opieka i podejmowanie decyzji

Kobieta nadal jest główną opiekunką domowników. To przede wszystkim na niej spoczywa opieka nad dziećmi, osobami niepełnosprawnymi czy zwierzętami domowymi. Zmianę widać natomiast, jeśli chodzi o pomoc mężczyzn w odrabianiu lekcji z dziećmi. Ponad 18 proc. badanych deklaruje, że pomaga w zadaniach domowych dzieciom wspólnie z kobietą lub na zmianę, w zależności od tego, kto dysponuje akurat wolnym czasem.

Podejmowanie decyzji najczęściej odbywa się wspólnie z dużo większą częstotliwością, niż wykonywanie prac domowych. Mimo tego, że większością zadań w domu zarządzają kobiety, decyzje co do wydatków czy form spędzania wolnego czasu zostawiają do wspólnego rozważenia z mężczyznami. Decyzje te dotyczą sposobu i metod wychowywania dzieci, spędzania wolnego czasu czy spotkań towarzyskich. Zmniejszył się odsetek kobiet, które wyłącznie decydują o drobnych zakupach związanych z obiadem czy wydatkami na żywność i środki czystości. O wydatkach na sprzęty i inne droższe zakupy w domu decydujemy już wspólnie. Podobnie sprawa wygląda przy wyborze miejsc i sposobów spędzania czasu wolnego czy w kwestii wyjazdów na urlop. O tym kobiety i mężczyźni decydują w dużej mierze razem (85 proc. badanych). Szczególnie dotyczy to osób o wyższym statusie społeczno-ekonomicznym.

Kobieta pracująca

Badania CBOS-u dostarczają także ciekawych informacji na temat pracy zawodowej kobiet. Dotyczą one pytania, czy to, że coraz więcej kobiet jest aktywnych na rynku pracy, ma wpływ na życie rodzinne. Kobiety częściej niż mężczyźni uważają, że ich praca zawodowa nie ma większego wpływu na funkcjonowanie rodziny. Niezależnie od płci dominuje przekonanie, że praca kobiety przynosi w ogólnym rozrachunku więcej korzyści niż strat. Te poglądy nieznacznie zmieniają się w przypadku rodzin z dziećmi. Z badań można wnioskować, że matki nieco częściej wskazują istotny wpływ ich aktywności zawodowej na życie rodzin niż kobiety bezdzietne. Jednak na przestrzeni ostatnich 5 lat spadł odsetek osób chętnych do zrezygnowania z pracy zawodowej. W sytuacji dobrych lub wystarczających zarobków współmałżonka coraz mniej osób deklarowało chęć zrezygnowania z pracy. Jest to istotne spostrzeżenie w świetle wprowadzenia świadczeń 500+.

Coraz więcej badanych, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, postrzega pracę nie tylko jako źródło dochodów. Ważne stają się elementy takie jak rozwój, spełnienie, satysfakcja i kontakt z ludźmi. Ponad połowa mężczyzn (57 proc.) nie zrezygnowałaby z pracy, nawet gdyby żona czy partnerka zarabiałaby wystarczająco na utrzymanie rodziny. Ten trend nie zmienia się praktycznie od 2006 roku. Natomiast istotna zmiana opinii na ten temat dotyczy kobiet. Do roku 2013 większość z nich była skłonna zrezygnować ze swojej pracy zawodowej w przypadku dobrych zarobków mężczyzny. W roku 2018 ta tendencja znacząco się zmieniła. Ponad połowa kobiet (52 proc.) badanych w tym roku nie zrezygnowałaby z pracy zawodowej, nawet gdyby zarobki mężczyzny okazały się wystarczające do utrzymania rodziny. Wśród kobiet znaczenie w tej kwestii ma większy dochód na członka rodziny i wykształcenie. Im wyższe dochody w rodzinie i lepsze wykształcenie, tym mniejszą gotowość do rezygnacji z aktywności zawodowej deklarują kobiety. Spada też odsetek mężczyzn (z 32 do 24 proc.), którzy zdecydowanie chcieliby, aby ich żony czy partnerki zrezygnowały z pracy zawodowej.

Najnowsze badania pokazują, że zmienia się również ocena szans na awans zawodowy kobiet. Do roku 2013 stopniowo rosło przekonanie, że kobieta o tym samym wykształceniu i doświadczeniu ma mniejszą szansę na awans. Ostatnie dane pokazują, że i to się zmienia. Dwie piąte badanych uważa, że kobiety nie są dyskryminowane w tej kwestii i mają równe szanse na awans. Potwierdzają to odpowiedzi samych kobiet.

Podsumowując: jeśli chodzi o podział i zakres obowiązków domowych, zmiany następują raczej wolno. Wciąż pewne prace domowe pozostają „typowo kobiece”, ale więcej prac wcześniej postrzeganych jako „typowo męskie” teraz wykonywanych jest wspólnie bądź na zmianę. Podobnie sprawa wygląda w przypadku podejmowania decyzji czy opieki nad dziećmi. Natomiast jeśli chodzi o podejście do pracy zawodowej kobiet, w ostatnich latach nastąpiła duża zmiana. W stosunku do roku 2013 aktywność zawodowa kobiet rzadziej postrzegana jest jako potencjalne zagrożenie dla życia rodzinnego. Polki bardzo dobrze radzą sobie z łączeniem pracy zawodowej i zajmowaniem się domem i dziećmi. Jednocześnie nie wpływa to na obarczanie dodatkowymi obowiązkami mężczyzn (poza tymi, które mieli). Ponadto zarówno kobiety, jak i mężczyźni w większości przypadków są przekonani, że realizują partnerski model rodziny.

TAGI: