Rumuńscy Polacy i ich związek

Mija prawie pół wieku i w zachowanej Księdze Pamiątkowej pojawia się nowy wpis – z okazji reaktywowania Związku Polaków. 16 listopada 1990 r. składa go ambasador RP w Rumunii Zygmunt Komorowski. „Wpisuję się, głęboko wzruszony spotkaniem z Rodakami z Bukowiny, którzy mimo przeciwności losu wytrwali i zachowali wspaniałe serca polskie. Wpisuję się szczęśliwy i zaszczycony, że z Łaski Boga dane mi jest złożyć tu podpis w imieniu Rzeczypospolitej – po półwiecznych zmaganiach po raz drugi wskrzeszonej, a zarazem odbudowującej tradycje przymierza i przyjaźni z również odradzającą się Rumunią” – napisał ambasador.

Prezes Związku Polaków w Rumunii, a zarazem poseł rumuńskiego parlamentu Gerwazy Longher mówi o organizacji: – Polacy mieszkający w Rumunii mają status mniejszości narodowej. Możemy bez utrudnień kultywować język, tradycje, dziedzictwo kulturowe i religię. Swoje opinie wyrażamy swobodnie na łamach czasopisma „Polonus”. Zagwarantowane jest rzeczywiste uczestnictwo w życiu kulturalnym, społecznym, gospodarczym i publicznym. Zrzeszamy 15 polskich organizacji, w tym 11 działających na Bukowinie. Prowadzimy szereg programów związanych z tworzeniem szkół i Domów Polskich oraz programów edukacyjnych. Pieniądze na to przekazuje zarówno strona polska, jak i rumuńska. Za pieniądze z Polski wybudowaliśmy szkołę w Pojanie Mikuli. Bardzo ważnym celem naszej działalności jest popularyzacja polskiego dziedzictwa w Rumunii oraz zbliżanie i przyjaźń Polaków i Rumunów.

Skąd się wzięli Polacy w Rumunii?

Polacy w Rumunii mieszkają głównie na Bukowinie. To kraina położona między Karpatami Wschodnimi a środkowym Dniestrem. Do roku 1918 należała do Austro-Węgier, później stała się częścią Królestwa Rumunii. Początek polskiemu osadnictwu dało sprowadzenie przez administrację austriacką w 1792 r. kilkudziesięciu rodzin górniczych z okolic Bochni i Wieliczki do wsi Kaczyka (Cacica), gdzie budowano wówczas kopalnię soli. Następną falę osadnictwa stanowili górale z Czadeckiego, którzy w latach 1834–1835 zasiedlili rejon doliny Sołońca, tworząc polskie wsie Nowy Sołoniec i Plesza. W 1842 r. powstała polsko-niemiecka osada Pojana Mikuli. W 1855 r. grupa Polaków z okolic Tarnowa przybyła do miejscowości Ruda (obecnie Vicsani), inna grupa z okolic Kolbuszowej zamieszkała we wsi Bulaj (obecnie Moara – przedmieście Suczawy).

W 1939 r. w Rumunii żyło 80 tys. Polaków. Po wojnie pozostało ich jedynie 11 tysięcy. W 2002 r. mniejszość polska w Rumunii szacowana była na 3559 osób, ale działacze Związku Polaków szacują, że obecnie tylko na Bukowinie mieszka prawie 6 tys. Polaków.