Mieszane, ale sakramentalne

Z ks. dr. Piotrem Majerem, kanclerzem kurii metropolitalnej w Krakowie, wykładowcą prawa kanonicznego w Instytucie Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, rozmawia ks. Ireneusz Okarmus.

Ks. Ireneusz Okarmus: Z roku na rok coraz więcej Polaków zawiera małżeństwa mieszane, czyli takie, w którym jedna osoba należy do Kościoła katolickiego, a druga jest ważnie ochrzczona, ale w wyznaniu niekatolickim. Wyobraźmy sobie, że dwoje takich narzeczonych chce wziąć ślub w Kościele katolickim. Jak wygląda procedura prawna ze strony prawa kanonicznego?

Ks. dr Piotr Majer: – Strona prawna to tylko jeden aspekt małżeństw mieszanych, których jest coraz więcej, także ze względu na liczną emigrację. Każde takie małżeństwo może być zawarte w Kościele katolickim za zezwoleniem właściwej władzy kościelnej. Wcześniej trzeba wypełnić szereg wymogów. Po pierwsze trzeba ustalić, czy strona niekatolicka została ważnie ochrzczona. Musi więc przynieść świadectwo chrztu. Ważny jest chrzest w Kościele prawosławnym i, zazwyczaj, we wspólnotach protestanckich. Czasami pojawiają się problemy, gdyż niektórzy duchowni prawosławni odmawiają wydania metryki chrztu, gdy dowiedzą się, że wierny ich Kościoła zamierza zawrzeć małżeństwo z katolikiem. Drugim warunkiem jest stwierdzenie stanu wolnego. I tu mogą pojawić się poważne trudności, ponieważ wiele wyznań niekatolickich dopuszcza rozwody, których praktyka nie jest dopuszczona w Kościele katolickim. Może dojść do nieporozumienia, gdy strona niekatolicka jest już po rozwodzie, ale usprawiedliwia się, że w jej Kościele dopuszczalne jest zawarcie kolejnego małżeństwa. Niestety, taka osoba nie może ważnie zawrzeć małżeństwa w Kościele katolickim. Trzeba też zwrócić uwagę na to, że czasami małżeństwa cywilne są – w świetle prawa kanonicznego – ważnymi małżeństwami. Dzieje się tak, gdyż np. anglikanie czy protestanci nie wymagają religijnej formy do ważności małżeństwa. Tak więc, jeśli dwoje protestantów zawiera ślub cywilny, to zawierają oni tym samym ważne, nierozerwalne, sakramentalne małżeństwo, którego rozwód nie rozwiązuje. Inaczej jest w przypadku prawosławnych, którzy do ważności małżeństwa wymagają kapłańskiego błogosławieństwa.

Jakie są sposoby weryfikacji stanu wolnego w przypadku osób niekatolickich?

– Jest to trochę trudniejsze niż w przypadku katolików, u których dowodem stanu wolnego jest świadectwo chrztu z adnotacją, że dana osoba nie zawarła małżeństwa. W przypadku niekatolików trzeba się oprzeć na dokumentach cywilnych, oświadczeniu nupturienta (kandydata do małżeństwa) czy przysiędze świadków. W Anglii praktykowane jest składanie takiego oświadczenia przed notariuszem. Za oświadczenie nieprawdy grozi kara. Współpracujemy z Polską Misją Katolicką w Anglii i Walii, która troszczy się o to, by zweryfikować stan wolny mieszkających tam narzeczonych.