Jak Polacy gospodarują pieniędzmi z 500 plus?

CBOS zbadał, jak Polacy korzystają z programu "Rodzina 500 plus"; badanie przeprowadzono między 21 września a 12 października br., na podstawie wywiadów z 3320 rodzicami lub opiekunami dzieci do 18 roku życia. Do badania wykorzystano próbę PESEL dzieci do 18 roku życia.

Jak pokazało badanie, najczęściej wnioski o świadczenie wychowawcze wypełniały matki dzieci lub faktyczne opiekunki (78 proc.); zdecydowanie rzadziej ojcowie (16 proc.); jeszcze rzadziej wnioski wypełniane były wspólnie (5 proc.).

Zdecydowana większość badanych złożyła wniosek o świadczenie w kwietniu (70 proc.). Jednak tylko 9 proc. otrzymało pierwsze świadczenie w pierwszym miesiącu obowiązywania programu. 18 proc. badanych złożyło wniosek w maju, a pierwsze wypłaty trafiły wówczas do 32 proc. respondentów. W czerwcu wnioski złożyło już tylko 8 proc. badanych, a 34 proc. dostało pierwsze wypłaty. W lipcu wnioski składało jedynie 1 proc. badanych, a 15 proc. dostało pierwsze świadczenie.

Zdecydowana większość respondentów otrzymuje świadczenie wychowawcze przelewem na rachunek bankowy (95 proc.); w postaci gotówki - jedynie 5 proc.

Najczęściej pieniądze z programu 500 plus trafiają na rachunek matki (49 proc.); 35 proc. badanych otrzymuje świadczenie na wspólne konto, 14 proc. - na rachunek ojca, 2 proc. - na rachunek dziecka, 1 proc. - na specjalnie w tym celu wyodrębnione konto.

Na pytanie, kto w praktyce dysponuje pieniędzmi z programu 500 plus, większość badanych (52 proc.) odpowiedziało, że oboje rodzice lub opiekunowie dziecka. Dość często pieniędzmi dysponuje matka (42 proc.), zdecydowanie rzadziej ojciec lub cała rodzina (po 3 proc.).

44 proc. badanych nie wydziela pieniędzy ze świadczenia wychowawczego z domowego budżetu, lecz wydaje je na potrzeby całej rodziny. 34 proc. wydziela je i przeznacza na określone cele, a 21 proc - wydziela częściowo.

Wśród respondentów, którzy deklarują, że przynajmniej część pieniędzy ze świadczenia wydzielają, 27 proc. odkłada je na odrębnym rachunku oszczędnościowym, lokacie lub kupuje obligacje. 5 proc. przeznacza je na polisę ubezpieczeniową, posagową dla dziecka, 1 proc. inwestuje w akcje, jednostki funduszu inwestycyjnego itp. Prawie jedna czwarta (24 proc.) oszczędza je lub inwestuje w inny sposób.

W przypadku 16 proc. badanych pieniądze z programu 500 plus przyczyniły się do zwiększenia lub rozpoczęcia dawania dziecku kieszonkowego. 4 proc. badanych zmieniło formę opieki nad dzieckiem, np. przez posłanie do żłobka, przedszkola, opłacenie opiekunki itp. 3 proc. badanych dzięki tym środkom wybrało niepubliczną placówkę, a 2 proc. - wydłużyło czas korzystania ze żłobków czy przedszkoli.

Respondenci pytani byli, jak duże znaczenie dla ich domowego budżetu ma świadczenie wychowawcze. Mogli to określić w skali od 1 (praktycznie bez znaczenia, stanowi nikłą część budżetu) do 7 (decydujące znaczenie, stanowi większość domowego budżetu).

Najwięcej badanych (30 proc.) wybrało 7, po 15 proc. wskazało 5 i 6, a 16 proc. - 4. Średnia ocena wyniosła 4,96.

Pytani o wydatki, które nie zostałyby poniesione, gdyby nie otrzymywane świadczenie, respondenci najczęściej wskazywali odzież (31 proc.), obuwie (29 proc.), wyjazd wakacyjny dla dzieci lub dla całej rodziny (22 proc.), książki lub pomoce edukacyjne (22 proc.), dodatkowe zajęcia dla dzieci (20 proc.), wycieczki, wyjazdy szkolne, przedszkolne, żywność, wyjścia rodzinne, np. basen, kino, teatr, zoo, restauracja, jedzenie poza domem (po 17 proc.), leki, leczenie (15 proc.), wizyty u dentysty, ortodonty, remont mieszkania (po 11 proc.). 3 proc. badanych wskazało spłatę zobowiązań finansowych.

Żadna z badanych osób, ani ich partnerów lub małżonków nie zamierza rezygnować z pracy ze względu na otrzymywane świadczenie. 1 proc. pytanych zadeklarowało, że zamierza zmniejszyć bądź zmniejszyło wymiar czasu pracy, 5 proc. respondentów powiedziało natomiast, że zamierza podjąć lub podjęło pracę (3 proc., gdy pytano ich o plany parterów); nikt nie zadeklarował chęci zwiększenia wymiaru czasu pracy.

Świadczenie wychowawcze z programu 500 plus wypłacane jest od 1 kwietnia. Przysługuje na każde drugie i kolejne dziecko, a w mniej zamożnych rodzinach, po spełnieniu kryterium dochodowego, również na pierwsze dziecko.