Obraz starszego Polaka

Dodatkowo mają oni nadzieję, iż pozostały czas spędzą m.in. na słuchaniu muzyki (93 proc.), czytaniu książek (89 proc.), oglądaniu telewizji (87 proc.) czy opiece nad wnukami (83 proc.). Zdecydowanie rzadziej marzy im się praca społeczna (46 proc.), chodzenie do muzeów i teatru (46 proc.) oraz nauka języków obcych (24 proc.).

Nieco inaczej wygląda jednak rzeczywistość. Z badania przeprowadzonego w 2007 roku wynika, że 90 proc. polskiego społeczeństwa powyżej 60. roku życia nie pracuje zarobkowo. Z pozostałych 10 proc. ankietowanych połowa (5 proc.) pracuje w pełnym wymiarze godzin, 3 proc. w niepełnym wymiarze godzin, a 2 proc. jedynie dorywczo.

Jak zauważa CBOS, sposób spędzania czasu może świadczyć o wycofaniu społecznym ludzi starszych - aż dziewięciu z dziesięciu ankietowanych prawie w ogóle nie pomaga osobom spoza swojego gospodarstwa domowego, nie udziela się też społecznie. Wielu seniorów utrzymuje co prawda kontakty z rodziną i znajomymi, ale mniej niż połowa z nich robi to co najmniej raz w tygodniu.

W wolnym czasie ludzie starsi zajmują się przeważnie oglądaniem telewizji, słuchaniem radia i ogólnie pojętym wypoczynkiem. Wyjście do kina, teatru czy na piwo w większości ich nie interesuje. Na ogół nie widzą także potrzeby korzystania z komputera czy internetu.

Polacy myśląc o starości, najbardziej obawiają się złych warunków życia. Jak się okazuje, obawy te są w pewnym stopniu uzasadnione - ocenia CBOS.

Wyniki badania osób w podeszłym wieku z 2007 r. pokazują, że 4 proc. posiada miesięczne dochody netto na osobę niższe niż 300 złotych. Kwotą wyższą od 300, ale niższą od 500 złotych dysponuje co jedenasty badany (9 proc.). Dwie piąte respondentów (39 proc.) ma do wydania miesięcznie od 500 do 900 złotych. Co czwarta starsza osoba (25 proc.) szacuje swoje miesięczne dochody w przedziale od 900 do 1200 złotych i prawie tyle samo pytanych (23 proc.) ma do dyspozycji co najmniej 1200 złotych.

Według deklaracji respondentów, jedynie 7 proc. z nich żyje dobrze, a pieniędzy starcza im bez specjalnego oszczędzania. Prawie co drugi ankietowany w starszym wieku (46 proc.) żyje natomiast na średnim poziomie, co oznacza, iż w jego gospodarstwie domowym starcza na codzienne wydatki, ale na poważniejsze zakupy trzeba oszczędzać.

Niewiele mniej osób starszych (41 proc.) uważa, że żyją skromnie i muszą na co dzień bardzo oszczędnie gospodarować. 6 proc. badanych - w swojej opinii - żyje bardzo biednie, ponieważ ma problemy z zaspokojeniem nawet podstawowych potrzeb.

Jak podkreśla CBOS, sytuacja materialna respondentów, szczególnie tych starszych, w dużej mierze zależy od typu i wielkości ich gospodarstwa domowego. Zdecydowanie najciężej mają osoby samotne, które muszą sobie radzić, korzystając wyłącznie z własnych przychodów - aż 9 proc. z nich, w swojej opinii, żyje bardzo biednie i nie jest w stanie pokryć nawet podstawowych wydatków, a prawie połowa (48 proc.) musi na co dzień oszczędnie gospodarować.

Z drugiej strony znajdują się gospodarstwa dwuosobowe jednopokoleniowe, z których prawie dwie trzecie (63 proc.) żyje średnio lub nawet dobrze i nie musi uważnie liczyć pieniędzy na co dzień. Gospodarstwa wieloosobowe plasują się mniej więcej pośrodku - większość z nich bez trudu pokrywa niezbędne wydatki, muszą przy tym jednak dokładnie wszystko kalkulować.

Dwie trzecie respondentów (66 proc.) deklaruje, że na starość najchętniej mieszkałoby we własnym domu, jedynie doraźnie korzystając z pomocy rodziny i znajomych.

Rzeczywistość w dużym stopniu jest zbieżna z ich oczekiwaniami - zauważa CBOS. Według badania przeprowadzonego w 2007 roku, aż trzy czwarte osób starszych, mających powyżej 60 lat (74 proc.), samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Zaliczamy do tej grupy zarówno osoby samotne, które bądź nigdy nie miały partnera życiowego, bądź już go straciły (38 proc.), jak i gospodarstwa dwuosobowe złożone z pary ludzi starszych (36 proc.). Jedynie 15 proc. badanych mających 60 lat i więcej mieszka ze swoimi dziećmi (bądź rodzicami), a 11 proc. ankietowanych dzieli mieszkanie również z wnukami lub innymi członkami gospodarstwa domowego.

Jak podaje CBOS, badani zapytani o ogólny poziom zadowolenia z życia, w większości przypadków starsi respondenci, uważają się za osoby względnie szczęśliwe. Jeśli jednak oceniają poszczególne aspekty życia, wówczas okazuje się, że szczęście daje im głównie ich rodzina oraz - w mniejszym stopniu - najbliższe otoczenie. Z drugiej strony pojawiają się problemy materialne i zdrowotne oraz niepewne perspektywy na przyszłość, które nie skłaniają do zadowolenia.

Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" (234) przeprowadzono w dniach 4-9 listopada 2009 roku na liczącej 1022 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych Polaków.