Jesień ludów?

Robert Perkowski, burmistrz miasta Ząbki zaciera ręce. Podwarszawska miejscowość jest dziś lepiej skomunikowana z centrum Warszawy niż niejedna jej dzielnica. I jest bliżej położona niż przeżywające boom inwestycyjny Białołęka, Wawer oraz połowa innych dzielnic stolicy. Nie ma też terenów rolniczych i w całości jest skanalizowana. Plan Zagospodarowania Przestrzennego pozwala szybko uzyskiwać pozwolenia na budowę. Efekt?

Jestem z Ząbek

Zbudowana cztery lata temu szkoła pęka w szwach i burmistrz już przymierza się do budowy kolejnej. Właśnie oddał największe w Polsce przedszkole publiczne, do którego chodzi od września blisko 400 dzieci. Rodzice robią wszystko, żeby móc do niego zapisać dziecko. I nie tylko dlatego, że jest świetnie wyposażone, m.in. w salę terapii sensorycznej. Podobno, zagraniczni goście nie mogą uwierzyć, że to publiczna placówka. – Mamy 30 tys. mieszkańców, chociaż faktycznie mieszka u nas dwa razy tyle. I to jest jedyny problem takich gmin jak nasza. Bo niezameldowani nie płacą tu podatków, a korzystają ze wszystkiego, co finansują inni mieszkańcy Ząbek – przyznaje burmistrz.

Dlatego Ząbki tym, którzy zameldują się w mieście oferuje darmowe przejazdy komunikacją, zniżki w sklepach i restauracjach. Efekty już widać. Liczba meldunków wzrosła o 30 proc. Program lojalnościowy „Jestem z Ząbek” przynosi więc efekty miejskiej kasie.

Gdzie się ludzie podziali?

Ząbki to najlepszy przykład ostatnich demograficznych trendów, które obserwują naukowcy. Peryferyjne gminy województwa wyludniają się, bo ludzie migrują w pobliże dużych miast. Niektóre gminy na północy i wschodzie województwa już dziś nierzadko notują kilkunastoprocentowy ubytek ludności. Burmistrz Ząbek przewiduje, że w 2020 r. w jego mieście zameldowanych będzie 60 tys. mieszkańców, a prof. Przemysław Śleszyński z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN – że wkrótce trzeba będzie korygować podział administracyjny wielu mazowieckich powiatów, na przykład w okolicach Siedlec. Z powodu kryzysu demograficznego nie będą w stanie długo się utrzymać. Migracje powodują, że wiele okołowarszawskich placówek edukacyjnych musi dziś wydłużać godziny pracy, bo uczniowie nie mieszczą się w starych budynkach. W Dąbrówce niedaleko Wołomina lekcje kończą się nierzadko dopiero o godz. 19. – Z powodu ubytku dzieci w wieku szkolnym musieliśmy na Mazowszu zamknąć w roku szkolnym 2011/2012 30 szkół. Ale z informacji samorządów z września tego roku wynika, że w gminach podjęto 297 uchwał o likwidacji różnych placówek. Od niektórych odstąpiono – mówi Karol Semik, mazowiecki kurator oświaty. Szkoły to oczywiście niejedyny problem, choć w budżetach samorządów bardzo poważna pozycja. W konsekwencji coraz więcej dzieci na Mazowszu musi być do szkoły dowożona, nawet kilkanaście kilometrów. To i tak jednak nic w porównaniu z odległościami, które mieszkańcy Mazowsza pokonują codziennie do pracy. – Wyliczyliśmy, że rocznie osoby dojeżdżające do pracy w Warszawie pokonują w sumie 3–4 mld kilometrów! Koszt samego straconego na dojazdy czasu to ok. 4–5 mld złotych – mówi prof. Śleszyński.

A kawaler na co czeka?

Mazowsze wciąż ma największy w Polsce potencjał demograficzny. Dziś mieszka tu ponad 14 proc. ludności Polski, czyli ok. 5,5 mln osób. I liczba ta stale wzrasta. Znacząca większość, blisko 65 proc., mieszka w miastach, a to tu właśnie występuje dziś największy, i co ważniejsze dodatni, przyrost naturalny. W 2010 r. wyniósł on 1,8 promila, a na obszarach wiejskich jedynie 0,7. Jednak wskaźnik ten jest zasługą głównie migracji, w tym z zagranicy. Według danych z Narodowego Spisu Ludności, w 2011 r. na Mazowszu mieszkało ponad 4 tys. Ukraińców, blisko 2 tys. Wietnamczyków, 1,3 tys. Rosjan, prawie tysiąc Białorusinów i Chińczyków. Na każdy tysiąc mieszkańców Warszawy, 22 osoby urodziły się za granicą. Wysoki odsetek takich osób mieszka też w powiatach piaseczyńskim i pruszkowskim. W tym samym czasie za granicą przebywało powyżej 3 miesięcy blisko 150 tys. osób, mających stałe miejsce zamieszkania w województwie mazowieckim. Z najnowszych danych Narodowego Spisu Ludności, udostępnionego przez Główny Urząd Statystyczny, wynika, że wśród osób rozwiedzionych na Mazowszu, aż 83 proc. pochodzi z miast. Tylko w Warszawie 9 osób na 100 ma za sobą rozpad związku małżeńskiego. Najwięcej małżeństw mieszka w powiecie legionowskim, najmniej w Warszawie – nieco ponad 51 proc. wszystkich osób powyżej 15. roku życia. W ciągu 10 lat liczba kobiet i mężczyzn pozostających w związkach małżeńskich zmniejszyła się o blisko 1,5 proc., o 1 proc. wzrosła liczba kawalerów i panien oraz osób rozwiedzionych.