Dwa oblicza małżeństwa

Soren Kierkegaard, żyjący w XIX w. duński filozof, mawiał: „W każdym małżeństwie to nie droga jest trudna, ale trudności są drogą.”  Budować małżeństwo to znaczy pokonywać trudności. Pokonywać, a nie rozbijać się o nie, jak o rafę koralową. Tymczasem gdy pojawia się jakaś większa czy mniejsza trudność, pojawia się też pokusa, by rozwiązać małżeństwo. Każde małżeństwo doświadcza takich pokus.

Tę ambiwalencję odnośnie do małżeństwa dobrze widać w wypowiedziach zamieszczanych na forach internetowych. Piszą tam głównie kobiety, choć w małżeństwie udziały podzielone są równo po połowie, natomiast na tych forach pisują kobiety. Mężczyźni milczą. Dlaczego? Mężczyźni milczą także w wielu małżeństwach, ale to nie jest dobry pomysł. Oni mają swój udział w małżeństwie i mają prawo głosu.

Kobiety o małżeństwie mówią na dwa sposoby. Wersja pierwsza jest usatysfakcjonowana: Jestem od wielu lat szczęśliwą mężatką. Uważam, że rodzina to jest najlepsze, co dostałam od losu. Chciałam mieć papier, obrączkę. Chciałam, by ukochany mówił o mnie: „To moja żona”. Nie jest to gwarancją szczęścia, ale dla mnie miało to sens. I nie rozczarowałam się. Druga wręcz przeciwnie. Z własnego doświadczenia wiem, że małżeństwo nie ma racji bytu. Z tą drugą ciężko polemizować: nie da się dyskutować z czyimś doświadczeniem.

Jakie są złe wiadomości dla małżeństwa? Z jakimi utrudnieniami musi się dzisiaj zetknąć?

• Zmalała społeczna akceptacja dla związku małżeńskiego. W grupach, w których żyjemy, informacja o zawarciu małżeństwa nie wzbudza już radości, a coraz częściej zdziwienie lub pytanie, czy ktoś musiał to zrobić ze względu na ciążę.
• Małżeństwo przestało być kulturową oczywistością. Chodzenie ze sobą czy wspólne mieszkanie nie oznacza, że w konsekwencji pary te zawrą związek małżeński. Konsekwencje takie raczej wiążą się z zaręczynami (mniej lub bardziej formalnymi).
• Oczywiste przestaje być nawet to, że małżeństwo jest relacją mężczyzny i kobiety
• Współczesny świat zdaje się odrzucać małżeństwo lub sprowadza je do czasowego kontraktu, a osoby żyjące w związku, czasem przez wiele lat, wypowiadają się przeciw małżeństwu.  Przeważnie jest to narracja komentująca własny związek i niesprawiedliwa. „Nie ma się do czego spieszyć” - mówi na przykład babcia do swoich wnuczek. Tymczasem trzeba by  wskazać, że te słowa wypływają z własnych doświadczeń, ale to nie znaczy, że małżeństwo wnuczek będzie nieudane. Małżeństwo może być udanym, wręcz fascynującym projektem na życie. Co więcej: zawsze w swoim małżeństwie coś możemy zrobić: dopóki małżonek żyje, jest szansa na zmianę. Małżeństwo prawie zawsze da się naprawić. To niezwykły fenomen.

Na ogół ludzie tworzą własne małżeństwo na wzór i podobieństwo małżeństwa własnych rodziców. To nie jest wpływ genetyki, ale naśladowania jedynego znanego wzoru. I mimo że każde z małżonków pochodzi z innej rodziny, to patrząc z systemowego punktu widzenia, doświadczenia często są porównywalne. Podczas analizy krok po kroku (step by step), przy rozrysowaniu wzorców zachowań i tego, czego rodziny doświadczyły, to okazuje się, że rodziny te są bardzo często bardzo podobne. Istnieją oczywiście także czynniki odmienne.

Jak zauważyła Virginia Satir, amerykańska psychoterapeutka, specjalizująca się w terapii rodzin, ludzie pasują do siebie pod względem wagi problemów, które wnoszą w posagu do związku. Wydaje się nam, że zakochujemy się w sobie i bierzemy pod uwagę tylko zasoby. To prawda, ale za nimi kryją się mankamenty, które wnosimy, a które otrzymaliśmy od swoich rodzin i z racji pochodzenia, i od których nie jesteśmy w stanie się odseparować. Trzeba mieć świadomość tego, co się wnosi do związku. Ta świadomość pomaga budować własne małżeństwo w dystansie wobec tego, co zbudowali moi rodzice czy rodzice mojego współmałżonka. Nie jest to jednak łatwe, to proces, który trwa całe życie.