O trudnej sztuce wychowania chłopców

Nakładem Wydawnictwa eSPe ukazała się niedawno nowa książka z zakresu wychowania: „Sztuka wychowania chłopców. Praktyczny poradnik, pozwalający zrozumieć serce, umysł i zachowanie chłopca w wieku od lat 2 do 22” (eSPe, Kraków 2011, ss. 378). Autorzy książki - Stephen James i David Thomas - to amerykańscy psycholodzy i terapeuci, a jednocześnie mężowie i ojcowie kilkorga dzieci, w większości synów. Obydwaj znają zagadnienia związane z wychowaniem chłopców zarówno z teorii, jak i z codziennej praktyki.

Przeczytaj fragmenty: Postępowanie chłopca i Odkrywca

Prezentowana publikacja dotyka ważnego i aktualnego zagadnienia. Wielu rodziców bowiem doświadcza zwykle większych trudności z wychowaniem synów niż córek. Już w dzieciństwie chłopcom trudniej niż dziewczynkom respektować polecenia rodziców, utrzymywać porządek w swoim otoczeniu czy wypełniać podstawowe obowiązki. W okresie nastoletniości chłopcy mają zwykle słabsze niż dziewczęta wyniki w nauce, przejawiają większe trudności w zachowaniu norm dyscyplinarnych, częściej sięgają po alkohol czy narkotyki, częściej mają problemy z seksualnością i z panowaniem nad popędami. Częściej też niż dziewczęta okazują agresję i wchodzą w konflikt z prawem. Większe zwykle trudności z wychowaniem synów nie wynikają z tego, że córki wymagają od rodziców mniej miłości, mądrości, czasu czy cierpliwości. Jest raczej odwrotnie. Mimo to córki z reguły łatwiej jest wychować z tego względu, że one chętniej niż synowie przyjmują od rodziców pomoc wychowawczą. W większym też stopniu korzystają z obecności, miłości i mądrości swoich matek i ojców.

Omawiana książka składa się z trzech części. Pierwsza z nich zawiera dokładny opis typowych dla chłopców sposobów postępowania w kolejnych fazach ich rozwoju. Część druga zawiera opis struktury anatomicznej mózgu oraz opis sposobów funkcjonowania umysłu chłopca, a zwłaszcza jego sposobów poznawania i rozumienia świata, a także samego siebie i innych ludzi. Część ta ukazuje również typowe trudności chłopców w nabywaniu wiedzy o świecie i w rozumieniu realiów naszego życia. Część trzecia to opis serca chłopaka, a zatem jego specyficznej wrażliwości, jego chłopięcych uczuć i sposobów przeżywania własnej egzystencji, zwłaszcza własnych sukcesów i porażek oraz relacji do osób, które zajmują w życiu chłopca szczególne miejsce.

Najłatwiejsza w lekturze i najbardziej praktyczna w zastosowaniu jest część pierwsza omawianego poradnika. W tej części mamy rzeczywiście do czynienia z poradnikiem w pełnym tego słowa znaczeniu. S. James i D. Thomas szczegółowo opisują tutaj kolejne fazy rozwoju chłopców oraz zadania, jakie rodzice powinni podjąć w danej fazie rozwoju syna. Autorzy wyróżniają w okresie rozwojowym chłopców pięć faz, a mianowicie fazę bycia niestrudzonym i niespokojnym odkrywcą (2-4 lata), fazę wrażliwości na więzi i potrzeby innych (5-8 lat), fazę stawania się indywidualistą i uczenia się samodzielności (9-12 lat), fazę bycia wędrowcem, który wyrusza na podbój świata (13-17 lat) oraz fazę stawania się wojownikiem, który walczy o własną tożsamość i niezależność. Książka ukazuje typowe cechy, dążenia i potrzeby chłopca w każdej z wyżej wymienionych faz, a także zadania, jakie w związku z tym stoją przed rodzicami. Każdy rozdział kończy się paragrafem zatytułowanym „Przekuć teorię w praktykę”, zawierającym dziesięć konkretnych wskazówek dla rodziców co do sposobów odnoszenia się do syna w danej fazie jego rozwoju, a także co do sposobów reagowania na jego trudności.

Część druga zawiera szczegółowe informacje i wskazania na temat specyfiki umysłu chłopców oraz konkretne, praktyczne wskazania dla rodziców, którzy pragną pomóc synowi w dobrym wykorzystaniu jego intelektualnego i poznawczego potencjału. Synowie w sposób szczególny są predysponowani do poznawania świata rzeczy i wydarzeń, w przeciwieństwie do córek, które bardziej interesują się poznawaniem świata osób i ich przeżyć. W tej części publikacji Autorzy podają jakże potrzebną współczesnym rodzicom zasadę, że rozwój umysłowy syna wymaga, by podejmować z nim rozmowy na tematy związane z wartościami, więziami, normami moralnymi i przeżyciami. Konieczne jest także wprowadzenie zasady, że syn powinien więcej czytać niż oglądać telewizję czy zajmować się grami komputerowymi. Zadaniem rodziców jest też ochrona syna przed szkodliwymi treściami z Internetu oraz dopilnowanie, by spał regularnie i wystarczająco długo.