Gotowanie zbliża ludzi

Jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku matki wbijały córkom do głowy, że „przez żołądek trafia się do serca męża”, a przy rodzinnym stole tworzą się pozytywne relacje.

Miałem to szczęście, że w moim rodzinnym domu w Gdańsku w latach 70. rodzice trzymali się zasady, by zawsze ok. 19.00 wszyscy domownicy zbierali się na wspólną kolację. Moja rodzina była dość liczna – składała się z babci, mamy ojca, moich dwóch starszych braci i mnie. Razem sześć osób. Wspólne spotykanie się codziennie przy kolacyjnym stole wymagało pewnej dyscypliny. Moi starsi bracia nie próbowali przekonywać rodziców, że mają wieczorem coś wyjątkowo ważnego do załatwienia, a ja nie śmiałem twierdzić, że zabawa z kolegami na podwórku jest ważniejsza niż rodzinny rytuał. Rodzice stawiali sprawę wspólnej kolacji bardzo serio: codziennie spotykamy się na wieczerzy i nic w tym czasie nie jest ważniejsze.

Dopiero po latach zrozumiałem, że takie codzienne, pozornie błahe rozmowy przy stole pozwalały rozwiązywać w zarodku wiele napięć i umożliwiały mimowolne, spokojne pogadanie o rodzinnych sprawach. Powiem więcej – dziś śmiem podejrzewać, że dzięki temu rodzinnemu rytuałowi zostałem po latach dziennikarzem politycznym. Wtedy, w latach 70., naszej kolacji towarzyszył włączony telewizor z PRL-owskim „Dziennikiem telewizyjnym”, który prowokował rodziców do komentowania na bieżąco kolejnych propagandowych akcji komunistycznych władz lub uzupełniania informacji ze świata wiedzą uzyskaną z „wolnej Europy”. Co więcej, rodzice dzielili się między sobą tym, co usłyszeli w swoich zakładach pracy na temat tego, o czym nie sposób było usłyszeć w komunistycznych „przekaziorach”. Dziś widzę, że jako 10- czy 12-latek nasiąkałem taką niezależną wiedzą, praktycznym antykomunizmem i wreszcie uczyłem się odróżniać, co jest propagandą, a co prawdą.

Ja i moi bracia chętnie przychodziliśmy wieczorem na wyznaczony czas do domu, bo moja babcia, moja mama, ale i mój tata wspaniale gotowali. Łatwiej było zakończyć zabawę na podwórku, gdy wiadomo było, że za chwilę w domu czeka nas wspaniała kuchnia.

Oczywiście nie co dzień były to ciepłe frykasy, ale babcia i mama naprawdę potrafiły wyczarować smakołyki z niczego. A w miarę pustoszenia półek w latach kryzysu lat 70. bywało to coraz trudniejsze. Dziś uświadamiam sobie, że wszystko to musiało być opłacane przez rodziców żmudnym staniem w kolejkach w drodze z pracy do domu.

„Przypalam nawet wodę”

Dlaczego dziś wspólne kolacje są tak rzadkie, choć bogactwo oferty sklepowej w XXI wieku zawróciłoby w głowie moim rodzicom żyjącym w epoce Gierka?

Mam na ten temat swoją teorię. Kiedyś matki uczyły – głównie córki, ale i synów – gotowania. Ta nauka zaczynała się w wieku 8–11 lat. Ja sam dopiero po wielu latach, gdy sam zacząłem gotować, uświadamiałem sobie, ile mimowolnej wiedzy o kucharzeniu wchłaniałem, biernie towarzysząc mojej babci przy przyrządzaniu posiłków. Ciepła kuchnia, serdeczne rozmowy z babcią i obserwacja, jak powstawały różne potrawy, pozwalały po latach instynktownie wiedzieć, co z czym pasuje, i pamiętać, jak z grubsza robi się gulasz, klopsiki czy zupę „dziadówkę”. Dziś matki o wiele rzadziej gotują same na co dzień, a już zupełnie nie mają pomysłu, jak nauczyć córkę lub syna pichcenia nawet najprostszych potraw.