NIE-zwykły bank

Bank banków

Ważnym zadaniem NBP jest wspieranie stabilności systemu finansowego w Polsce. Bank centralny troszczy się o płynność działania banków komercyjnych, czyli tych, w których przechowujemy swoje pieniądze i zaciągamy kredyty. Kiedy Kowalskiemu brakuje gotówki, może ją pożyczyć, zaciągając kredyt – o ile spełnia wymagane kryteria – w banku komercyjnym. Ale banki, w których zdeponowane są nasze oszczędności, także zaciągają pożyczki. Od kogo? Od siebie nawzajem. Problem pojawia się, gdy sytuacja gospodarcza jest na tyle trudna, że banki nie chcą pożyczać sobie nawzajem. Dzieje się tak np. wtedy, gdy po informacjach o nadchodzącym kryzysie ludzie chcą wypłacać swoje środki z banków. Gdy w takiej sytuacji komercyjnemu bankowi grozi utrata płynności finansowej, może poprosić o kredyt bank centralny. NBP pożycza wówczas niezbędne środki, a klienci mogą wypłacić swoje pieniądze. To pozwala na wczesnym etapie zażegnać niebezpieczeństwo upadłości banku komercyjnego.

Narodowy Bank Polski daje też bankom komercyjnym możliwość deponowania nadwyżek pieniężnych. Dysponuje w tym celu kilkoma narzędziami. Jednym z nich jest przyjmowanie depozytów od banków komercyjnych. Jeśli jakiś bank ma w danym dniu nadwyżkę finansową, może ulokować ją w NBP. Taki depozyt jest oprocentowany, a bank komercyjny osiąga zysk. Banki komercyjne mogą też zainwestować swoje nadwyżki w emitowane przez bank centralny 7-dniowe bony pieniężne (również oprocentowane). Te możliwości to takie krótkoterminowe lokaty oszczędnościowe dla banków komercyjnych. Możliwość deponowania przez banki komercyjne środków w NBP – i zaciągania kredytów – umożliwia NBP wpływ na stopy procentowe, a więc oprocentowanie lokat i kredytów. Oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych nie jest ustalane przez NBP, ale zależy pośrednio od jego stóp procentowych.

Bezpiecznik gospodarki

Wymienione role Narodowego Banku Polskiego – choć może niedostrzegane przez przeciętnego Kowalskiego – mają ogromne znaczenie dla naszego życia. Skuteczna polityka pieniężna banku centralnego chroni nas przed radykalnym wzrostem cen, wpływa na koszt spłacanych przez nas kredytów i sprawia, że nie musimy każdego dnia martwić się o pieniądze, które trzymamy na bankowym koncie. Choć bezpośrednio korzystamy z usług NBP tylko jako użytkownicy emitowanej przez niego gotówki, to działalność tej instytucji ma ogromny wpływ na stan całego naszego portfela i konta. NBP jest w pewnym sensie bezpiecznikiem dla systemu finansowego całej polskiej gospodarki.•

Siła naszych pieniędzy

Co to znaczy, że złoty się umocnił lub osłabił? I jakie to ma znaczenie dla naszych portfeli, wyjaśnia Witold Grostal, zastępca dyrektora Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP.

Gdy złoty się umacnia, waluty obce tanieją, a gdy się osłabia, drożeją. Jeśli np. któregoś dnia za 1 EUR trzeba zapłacić 4,3 PLN, a następnego 4,2 PLN, to znaczy, że złoty się umocnił, a euro staniało. Z kolei gdyby następnego dnia trzeba było za nie zapłacić 4,4 PLN, wtedy złoty straciłby na wartości. W Polsce kurs złotego zmienia się z dnia na dzień i w ciągu roku możemy widzieć zarówno okresy osłabiania, jak i umocnienia złotego. Najważniejsze, że w dłuższym okresie złoty jest stabilny, przez co Polacy mają do niego zaufanie.

Jakie to ma znaczenie dla domowego budżetu Kowalskiego – lepiej, kiedy złoty jest słaby, czy kiedy mocny?

To zależy od tego, w jakiej walucie Kowalski zarabia i wydaje, a także w jakiej walucie ma oszczędności lub zobowiązania. Większość z nas zarabia w złotych, przez co mocniejszy złoty zwiększa siłę nabywczą naszych portfeli. Na umocnieniu korzystamy także, jeśli mamy kredyt walutowy. Poziom kursu złotego wpływa też na opłacalność eksportu. Zbyt mocny kurs może ograniczać opłacalność eksportu. To negatywnie wpływa na przychody z eksportu, a przez to może obniżać zyski eksporterów i wynagrodzenia zatrudnianych przez nich pracowników. Podobnie jest, gdy pracujemy za granicą, a wydajemy znaczną część w Polsce, lub gdy mamy oszczędności walutowe. Wtedy mocniejszy złoty jest dla nas niekorzystny, bo za zarobione za granicą pieniądze lub zgromadzone waluty możemy kupić mniej w kraju.