Zobacz, znikam

Samobójstwa u dzieci i młodzieży to trzecia przyczyna śmierci po wypadkach i chorobach nowotworowych (WHO, 2002 r.). W 2017 roku w Polsce odnotowano ponad 5 tys. prób samobójczych osób do 24. roku życia. 469 z nich zakończyło się śmiercią. Przypadający we wrześniu Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom w tym roku przebiegał pod hasłem: „Wspólna praca nad zapobieganiem samobójstwom”. Niestety, w kryzysowych sytuacjach bardzo często trudno jest uzyskać natychmiastową pomoc. Dzieje się tak za sprawą niewystarczającej opieki psychiatrycznej i psychologicznej oraz niewielkiej ilości miejsc i instytucji, które mogą pomagać w sytuacji ryzyka popełnienia samobójstwa młodego człowieka. Istotny wpływ na niewielką świadomość występowania problemu ma także brak edukacji i wiedzy na temat przyczyn i wczesnego rozpoznania zagrożenia w szkole, w domu i między rówieśnikami. Profilaktyka i uświadamianie ma ogromne znaczenie. Umiejętność rozpoznania pierwszych niepokojących sygnałów, otwartość, empatia, zrozumienie, zaangażowanie i wiedza mogą sprawić, że uratujemy komuś życie.

Depresja początkiem złego?

U dzieci mniejszych próby odebrania sobie życia zdarzają się rzadko. Największy odsetek prób samobójczych odnotowuje się u młodzieży między 14. a 19. rokiem życia. Wyznacznikiem tego problemu jest wkraczanie dziecka w dorosłość, burzliwy i trudny okres dojrzewania. Ponad 90 proc. prób samobójczych dokonywanych przez nastolatki podejmowanych jest w nastroju lub stanie depresyjnym. Czynnikami sprzyjającymi są zażywanie środków psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, leki) lub choroby psychiczne (m.in. schizofrenia). Co może spowodować, że rzeczywistość zaczyna przytłaczać młodego człowieka? Co wprowadza go w stany załamania, pustki, rezygnacji i stopniowego poddawania się?

Poza oczywistymi zdarzeniami, takimi jak np. utrata bliskiej osoby czy traumatycznymi przeżyciami (gwałt, zagrożenie życia), duży wpływ na pogarszający się stan zdrowia ma życie w ciągłym napięciu i stresie. Spowodowane jest to z reguły brakiem stabilności w domu, rozwodem rodziców lub długotrwałym wyjazdem jednego z nich. Sprzyjającymi okolicznościami są również skłonności depresyjne rodziców i bliskiego otoczenia. Zbyt wysokie wymagania, nastawienie na sukces i osiągnięcia w nauce przy braku wsparcia też nie są bez znaczenia. Jeżeli chodzi o szkołę, najczęstszym powodem prób samobójczych jest słowna lub fizyczna przemoc rówieśników, wyśmiewanie i regularne upokarzanie, a także hejt w świecie realnym i internecie oraz trudności w nawiązywaniu kontaktów i głębszych relacji z rówieśnikami. Chaos, brak dyscypliny lub zbyt restrykcyjna jej forma, bezosobowe relacje z nauczycielami i brak ich zaangażowania w niepokojące konflikty między uczniami sprzyjają rozwinięciu się u mniej odpornego dziecka myśli autodestrukcyjnych. Do tego dodać należy częsty brak wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, które nie w każdej szkole jest łatwo dostępne. Przede wszystkim jednak brak czasu i zainteresowania ze strony najbliższych oraz poczucie odrzucenia pogłębiają stan apatii i rezygnacji.

Niewiele samobójstw jest popełnianych nagle. Najczęściej są one skutkiem dłuższego, pogarszającego się stanu psychicznego. Młodzież w okresie dorastania doświadcza wielu skrajnych emocji, takich jak lęk, wstyd, upokorzenie, złość, bezradność, smutek, euforia. Nie zawsze radzi sobie z nadmiarem doświadczeń. Bez wsparcia i pomocy wpada w pustkę beznadziei, z której coraz trudniej się wydostać.

Drogę do samobójstwa można opisać w trzech etapach. Najpierw pojawiają się myśli samobójcze. Na tym etapie po raz pierwszy rozważany jest pomysł samounicestwienia i fantazjowanie na jego temat. Brane są pod uwagę skutki czynu, reakcje bliskich osób, wyobrażenia pogrzebu. Potem następuje podjęcie decyzji o samobójstwie. Często na tym etapie trwają intensywne poszukiwania informacji na temat sposobów skutecznego odebrania sobie życia, mogą nastąpić też pierwsze próby, najczęściej niezauważane przez otoczenie. Ostatnim krokiem jest samobójstwo dokonane.

  Kampania na rzecz przeciwdziałania samobójstwom dzieci i młodzieży.