Jak spod igły

Sprzęt ocalał, ale po wojnie o materiały było ciężko, a i ludzie biedni. Krawiec Gonsior uruchomił na nowo warsztat – w Lędzinach, gdzie się przeprowadził. – Przychodziły do niego kobiety przeszywać ancugi (garnitury) mężów, którzy nie wrócili z wojny, na ubrania komunijne dla dzieci czy przerabiać ubrania „na lewą stronę”, gdy pierwotna była sfatygowana. Zamiast pieniędzy przynosiły kury czy gęsi. Dopiero potem szył już garnitury, płaszcze, sutanny, bo przyjeżdżali studenci z Wrocławia, profesorzy ze Śląska i księża. Raz biskup Wacław Wycisk, zamawiając u niego spodnie, żartował, że „starczy od kolan w dół, bo wyżej jest sutanna”.

Ojciec potrafił tak uszyć, by strój maskował mankamenty figury i dobrze leżał. Jego marka przyciągała klientów, bo był „akuratny”, słowny, a przy tym niedrogi. W jego warsztacie wisiał oficjalny cennik, do którego się nie stosował, gdy widział, że kogoś nie stać. Nawet musiał zapłacić za to karę – wspomina jego córka.

Humor i dokładność

W zakładzie prócz uczniów pomagały żona i córka, wnuki też wychowały się w pobliżu krawieckiego stołu i do dziś radzą sobie z igłą. Dni robocze przebiegały jak w szwajcarskim zegarku, niemal identycznie, jak opisuje opolski manuskrypt sprzed 300 lat. – Ojciec wstawał o 5 rano, pracował sam do godz. 7, jadł śniadanie i pracował już z uczniem do południa. Po obiedzie półgodzinna drzemka na krawieckim stole i praca do wieczora z przerwą na kawę o 15. W środę przymiarki, w sobotę od rana prasowanie strojów ciężkim żelazkiem, a potem wydawanie odzieży. Przy pracy leciało Radio Luxembourg, bo ojciec był muzykalny i lubił sobie śpiewać, grał też zresztą na skrzypcach. Gdy w radiu słyszał trzaski, wiedział, że idzie burza. Zakładał wtedy kapelusz i szedł pomóc kobietom przy sianie czy żniwach. A ludzie, widząc go, mawiali: Gonsior na łąkę jedzie, to będzie burza, trza się uwijać – uśmiecha się pani Krystyna.

Okoliczni mieszkańcy lubili go za uczynność i poczucie humoru, choć bywało, że sobie żartował z klientów. – Jak przyjeżdżali na przymiarkę studenci, to pytał ich śląską gwarą, czy „tyn kneflik przisyć blank na randzie?” (ten guzik przyszyć całkiem na skraju), a oni nie rozumieli, o co chodzi. Jak na cmentarzu widział rząd równych kwiatków – tzw. śtudentek i tylko dwa były wyższe, to stwierdził, że to „same śtudynty i dwa profesory” rozbawiając tym kobiety – opowiada o pradziadku Damian.

Dobro zostaje

Córka, choć pomagała mu w szyciu, z zawodu została organistką, ale za to żona jednego z wnuków jest krawcową. Do dziś ciepło wspomina cenne uwagi seniora, tajniki zawodu, którymi się dzielił, i jego serdeczność. – Mawiał zawsze: „Krawiec sługa Boży, jednemu porwie, a drugiemu włoży”. I rzeczywiście, jak zostało mu materiału, np. podszewki od kogoś, to dawał innemu, biedniejszemu. A mnie radził, bym kupiła sobie nowoczesną maszynę z overlockiem – uśmiecha się pani Regina, żona Piotra Niesłonego i mama trojaczków – Damiana, Fabiana i Marcina. Nestor rodu szył do końca, a dożył 86 lat, tylko potem już mu się czarna nitka zlewała z materiałem. Ale zdążył jeszcze sprawić obu wnukom – Piotrowi i Adamowi – ślubne ancugi z lampasami; ślubu wnuczki Ani nie doczekał.

– Na jego pogrzeb przyszło tyle ludzi z okolicy, że obcy mijający kondukt aż pytali, kto ważny umarł – wspomina rodzina. Zostały im po nim ciężkie nożyce, maszyna, unikatowe księgi z wykrojami, katalogi, zdjęcia i ciepłe wspomnienia. A prawnukom odziedziczone zdolności manualne i świetny przykład rzemiosła i takiego postępowania, by po latach być w dobrej pamięci ludzi.

Dawne źródła

„Manuskrypt cechu krawców ze zbiorów Archiwum Państwowego w Opolu. Edycja krytyczna” to VIII tom serii „Opera Extraordinaria” wydany w Opolu w grudniu 2016 r. Publikacja została oparta na pracy magisterskiej podjętej przez Grzegorza Brożynę, opracowała ją Krystyna Kossakowska-Jarosz. Książka zawiera zbiór wykrojów krawieckich z końca XVII w. Wzbogaca je opis historii krawiectwa na Śląsku, organizacji cechowych oraz ich praw i praktyk, informacje o przyrządach i technikach krawieckich, materiałach i rodzajach ubioru, a także o jednostkach miar stosowanych w dawnych epokach. Całość (160 stron) oprawiona w twardą okładkę. Dostępna w AP w Opolu (ul. Zamkowa 2).