Widzą, tylko trochę inaczej

– Muzyka jest niezwykle ważnym elementem leczenia wszystkich dzieci z uszkodzonym zmysłem wzroku. Nie tylko stymuluje słuch, ale działa także na rozwój poznawczy – wyjaśnia Elżbieta Górna, muzykoterapeuta. – Nieraz byłam świadkiem prawdziwych, mniejszych i większych cudów, które działy się w tym gabinecie dzięki muzyce i Bożej pomocy – zaznacza.

– U dzieci z zaburzeniami wzroku znacznie częściej występują wady mowy. Tak było w przypadku mojego podopiecznego, kilkuletniego chłopca. Jego rodzice na różne sposoby próbowali nawiązać z nim kontakt. Bez efektów. W końcu stracili nadzieję, że kiedykolwiek porozmawiają z synem. I wtedy trafili do mnie. Po miesiącach muzykoterapii dziecko w końcu przemówiło. „Dyń” – to było jego pierwsze słowo. Naśladowało dźwięk jednego z instrumentów muzycznych. Ten chłopiec to dzisiaj prawdziwy gaduła – opowiada pani Elżbieta.

Samodzielność to  podstawa

Julek ma 3 lata. Kiedy patrzy na swoją nauczycielkę i terapeutkę Martę, nie dostrzega długich blond włosów, niebieskich oczu i szerokiego uśmiechu. Zamiast tego widzi niewyraźną plamę – czasem ciemną, a innym razem jasną. Na szczęście nie potrzebuje sokolego wzroku, by cieszyć się otaczającym światem. Poznaje go głównie poprzez dotyk. – Oczami dzieci niewidomych są ich rączki. Julek i reszta maluchów nie mają poczucia jakiejś straty albo odmienności. Bo przecież widzą... tylko trochę inaczej od nas – tłumaczy Marta Bielawska, tyflopedagog. – Dlatego w kontakcie z dziećmi niewidomymi nie bójmy się używać słów: „zobacz”, „spójrz”, „popatrz”. Zapewniam, że nikogo w ten sposób nie urazimy.

Julek, trzymając się ściany, pewnym krokiem podchodzi do szafki z zawieszoną na sznurku małą gumową piłką. Przez chwilę palcami rozpoznaje jej nierówną powierzchnię. „To nie moja szufladka, tylko mojego kolegi Ignasia” – oznajmia. Przy innej szafce wisi miniaturowy plastikowy kubek. Julek chwyta go i nie ma wątpliwości, że tym razem trafił w dziesiątkę. Ze swojej szuflady wyjmuje niewielki ręcznik. Potem maszeruje do łazienki. Odkręca wodę i próbuje wycisnąć na dłonie mydło. Pani Marta pomaga. Kiedy ręce są już czyste, Julek idzie na obiad.

– Terapia dzieci niewidomych to przede wszystkim opanowywanie wielu zwykłych, codziennych czynności, takich jak sprzątanie, mycie, ubieranie czy jedzenie. Są to umiejętności dla zdrowego człowieka oczywiste, natomiast dla dzieci niewidomych stanowią poważną trudność – wyjaśnia M. Bielawska. – Naszym głównym zadaniem jest nauczenie naszych słabo widzących i niewidomych podopiecznych samodzielności.

Na skrzyżowaniu i w ogrodzie

W nauce samodzielności pomaga tzw. ogród niewidomych, założony przy ośrodku w 2012 roku. Znajduje się w nim m.in. specjalistyczny plac zabaw, na którym dzieci w bezpiecznych warunkach przygotowują się do funkcjonowania w mieście. Uczą się orientacji przestrzennej, m.in. za pomocą sygnalizacji świetlno-dźwiękowej, poznają wysokość krawężników czy budowę ronda. – Dowiadują się, jakie dźwięki wydaje autobus, a jakie samochód. Przyzwyczajają do hałasu, kiedy na skrzyżowaniu jest tłum ludzi. A sygnalizatory i włączniki są na normalnych wysokościach, tak, żeby dzieci wiedziały, z czym spotkają się w rzeczywistości – mówi Agata Hołubowicz, terapeuta widzenia.

Także chodniki dostosowane są do potrzeb dzieci. Zmiana nawierzchni sygnalizuje im rozwidlenie ścieżek i informuje, w jakiej części placu się znajdują. Dzięki temu maluch wie, którą drogą dojdzie na huśtawkę, a którą do piaskownicy. Zupełną nowością w ogrodzie jest ok. 600 roślin różnych gatunków: drzew iglastych i liściastych, kwiatów, krzewów owocowych – porzeczek, jeżyn, malin oraz ziół – mięty i macierzanki.